Kazarca en de santos
Kazarca leeft tegenwoordig in een wereld die haar tot voor kort volslagen vreemd was. Een wereld waarin vrouwen jarenlang rouwen wanneer een familielid sterft: alleen zwart en wit dragen, niet dansen, niet drinken en niet flirten. Een wereld waarin twintig euro goed is voor zeven riante etentjes á deux, waarin heiligen regelmatig met feesten en spijzen bedankt worden voor het aanhoren van gebeden.
Een wereld waarin ze kriebels voelt voor een man met drie kinderen, minstens één vriendin en een pistool. Waarin ze vurig hoopt dat die kriebels niet teruggevoeld worden. Want drie kinderen, een vriendin en een pistool, dat is vragen om problemen. En een feest ter ere van de santos, laten we eerlijk zijn.

Taart
Vriend van broer heeft het te pakken.
Viel voor de blonde met de witte benen en de blanke kont.
Stuurde haar een taart om haar te charmeren. En daarna, twee bier, een pepermuntje en een kauwgum.
Broer zegt hem dat ze nog niet gesmolten is maar dat dat heus wel gebeuren zal.
En dat nog een taart, maar dan met roze slagroom, suikerbolletjes en vele versiersels beslist helpt.
Hij zal het pakketje wel bezorgen.

Kauri
Mooie Kauri.
Sterke, vrijgevochten, onafhankelijke en grappige Kauri.
Mijn nieuwe vriendin Kauri. Een apengezicht en een konijnenmond maar mooi zoals alleen Kauri zijn kan.
Kauri die me merenguepasjes leert voor als je alleen danst, die me haar man leent voor de merenguepasjes met zijn tweeën en het betere heupenwerk.
Mooie Kauri, Kauri op het ritme van de bands in het baseballstadion en in het licht van de podiumlampen. Kauri dansend op de tonen van het gratis concert voor het dorp en de wijde omgeving, immer lachend, net als de witte naast haar.
Kauri, 25 en moeder sinds 9 maanden. Kauri, overbuurvrouw, vriendin, moeder, en uitgelezen partner-van-hetzelfde-geslacht, moest het er ooit van komen.

Mauricia en Enrique
Vorige week heeft Mauricia het huisje van haar man Enrique geschilderd. Pastelroze. Elke zondag gaat haar zoon erheen. Om een kaarsje te branden en rum te brengen. Brugal. Daar hield 'ie van. Wanneer Enrique Mauricia toespreekt terwijl ze slaapt, speelt ze de volgende dag twintig in de loterij, 'zijn datum', en 48, het getal van de doden die praten.

Het colmadohulpje en de kaars
Waarom hij een kaars brandt bij een afbeelding van San Miguel, wil ze weten. Want dant doen ze niet in haar land, kaarsen branden bij afbeeldingen.
Opdat ze hem haar lippen zou geven, legt hij uit. En anders, opdat ze zwaar verliezen zou bij het bingospelen.
Dat doet ze nu al een paar avonden. Ze overweegt momenteel haar opties.

Antwoordapparaat
Op het antwoordapparaat staat zijn stem.
Vastgelegd voor hoe lang zij het maar wil.
Zijn stem gevangen in de hoorn die ze dicht tegen haar oor drukt.
Zijn 'Hola, soy R.'
Zijn aarzeling, zijn glimlach, zijn woorden die alleen zij verstaan kan.
Zijn stem, alleen zijn stem, in haar oor,
alleen die stem en die aarzeling en die glimlach.
Die zijn genoeg.

Olivia en het leven
In de schaduw van de grote boom voor haar huis zit ik met Olivia de voorbijgangers te taxeren en te praten over hun leven en over het bestaan in het algemeen. Waarom zoveel Dominicanen naar Nueva York willen, vraag ik haar. "Oh, kijk eens om je heen!", antwoordt ze verbaasd, alsof ik wel blind moet zijn. "Neem bijvoorbeeld Pedrito. Toen hij hier nog woonde, kon hij zich niet eens een fiets veroorloven. En kijk met wat voor een megajeep hij nu door Yasate rijdt tijdens zijn jaarlijkse vakantie." Ze zwijgt en kijkt naar haar eigen motorfiets. "Je moet wel gek zijn om hier te willen blijven."

Werelden van verschil
Had ik al verteld dat Miriam en ik kersen-, guayabe- en sinaasappelsap drinken dat we maken van wat we vinden in de patio?
Dat we platano's en advocado`s eten uit de tuin van oma?
Had ik al verteld dat nichtje soms zo blij met me is dat ze me opeten wil?

Maar dat ik ondanks de vruchten en nichtje een weekje Leiden wel waarderen zou?
Een weekje maar, een weekje met kip tandoori uit de supermarkt, met koffie bij Jansen en bier in de WW, met mensen die weten en begrijpen waar ik vandaan kom en een idee hebben van waarom ik doe wat ik doe en zeg wat ik zeg en vind wat ik vind?
Eén weekje, om daarna met vernieuwde energie thuis te komen in Yasate, bij nichtje en de patio en de macho´s met de fonkelende ogen.

Bladwijzer
In huis slingert een bladwijzer rond. Op de voorkant een foto van een jochie van een jaar of twaalf, zijn haren in een zijscheiding, zijn vingers in elkaar gevouwen op de tafel voor zich, achter zich wolken van het soort achtergrondscherm-voor-schoolfoto's. Net echt.
Op de achterkant van de bladwijzer "The books I´ve read", en een lege rij stippellijnen.
Wie dat jongetje is, vraag ik Moeder Miriam.
Het zoontje van vriendin A, vertelt ze. Of ik hem niet schattig vind.
En of.
Maar dat was toen. Nu zit 'ie in de cel in Nueva York, wacht hij op zijn deportatie.
Verkocht drugs aan schoolgaande kindertjes, in plaats van boeken te lezen.
Tja.

Lieve lezer,
Het spijt me zeer.
Ik had het kunnen weten.
Ik had kunnen weten dat u en u en u zo lief zou zijn te bellen als ik daarom vroeg.
Ik weet dat het niet van veel helderheid getuigt om u te verzoeken te bellen om vervolgens het hele weekend lang 60 km van de telefoon verwijderd te vertoeven.
Het spijt me, lieve lezer.
Probeert u het dinsdag nog eens, lieve lezer.
Dinsdag, ja.
Graag.

Lachen in het donker
Eigenlijk zou u me eens op moeten bellen, lieve lezer.
Om me te horen stotteren en stamelen in het Nederlands, om me woorden te horen zoeken die ik vervolgens niet vinden kan, om me te ervaren in een dimensie die niet hier is en ook niet daar, die eerder als een kamer is waarin ik de lichtknop niet vind.
Ja, u zou me eens op moeten bellen, lieve lezer. Maar alleen u, omdat u zo lief bent, alleen u die ik zo lief vind.
Bel maar, dan zullen we samen lachen. Want dat gaat prima, in het donker.

American dream
Zondagochtend. Buiten valt de regen met bakken uit de lucht. In de colmado schalt de salsa zoals ze altijd schalt, alleen wordt ze nu gedempt door het geratel van de druppels op de golfplaten daken in de buurt. Vanop zijn stoeltje in de colmado staart Nando naar buiten. He wants to be in America. Everything’s free in America. Nando plant zijn volgende reis. Het zal de vierde keer zijn dat ‘ie het illegaal waagt. De eerste keer hield hij het twee jaar uit zonder zijn tropische zon, zijn rijst en bonen, zijn rum en zijn sociale status. De twee andere keren werd ‘ie gevangengenomen. De eerste keer omdat hij met drugs op zak betrapt werd en de tweede keer om redenen waar hij het niet over hebben wil. Twee keer gedeporteerd, dus, en de gringo’s vinden het wel welletjes. Wil hij nu weer binnen in het land van zijn en van vele anderen’s dromen, moet hij het wel erg voorzichtig aanpakken. Maar dat houdt hem niet tegen. Hij plant een reis naar Mexico, om vandaaruit de VS binnen te sluipen, letterlijk en figuurlijk. Maar voor het zover is, wil hij zijn vingers laten doen. Ja, zijn vingers laten doen, operatief zijn vingerafdrukken laten veranderen. Wanneer zijn vingers gedaan zijn, is het tijd voor een fiesta de palo. Een feest ter ere van San Miguel, zijn favoriete heilige. Met percussiemuziek, een altaar met sigaar, rum, peper, kaarsen en wierook. Met dansende en drinkende vrienden en buurtgenoten, waarvan er eentje vast bezeten zal raken door San Miguel en in trance zal gaan. En dan, als de vingerafdrukken veranderd zijn, San Miguel om gunsten is verzocht en tienduizend dollar betaald zijn aan de tussenpersoon, kan Nando weg. Kijken of het hem deze keer wel lukt.

Indira(2)
Indira, die eigenlijk Chandra heet, woont niet meer in het huis dat in Yasate staat. Ze stapte gisteren in een vliegtuig dat haar naar haar moeder in Miami bracht. Officieel blijft ze er voor een weekendje (want dat is wat haar toeristenvisum haar toelaat), officieus voor lang.
Chandra zal naar school gaan, daarzo in Miami, zal Engels leren en met Amerikaantjes spelen. Ze zal een van de mensen worden die antropologen transnationale Dominicanen noemen.
Het huis is leeg zonder Chandra. De stemming is bedrukt. Zelfs de witte heeft reeds een paar traantjes weggepinkt. Maar ze weet niet goed of dat nu komt door het vertrek van haar nichtje en persoonlijke haarkapster, of door het beeld dat ze heeft van een moeder en een dochter in een luchthaven, voor het eerst sinds lang weer samen.

La Bendición
Soms houd ik van Indira en soms haat ik haar. Soms zou ik haar op kunnen eten en soms wil ik haar het raam uitslingeren.

Gisteren kwam ze me ‘trusten knuffelen en kussen. Toen ze mijn kamer uitliep, zei ze ‘La bendición tía’, helemaal alleen en uit zichzelf. ‘De zegening, tante.’ Het was de eerste keer dat iemand me aansprak met tante. Zwaar ontroerd antwoordde ik ‘Dios te bendiga, mi amor’, God zegene je. Eigenlijk total tegen mijn principes, dat van die god, maar in het kader van de integratie en de knuffels van nichtjes zijn principes totaal irrelevant. Dat haar god haar begeleiden mag.

Indira
In Yasate staat een huis. Twee verdiepingen hoog en met tralies voor de ramen. Boven wonen man en vrouw (niet voor de wet maar wel voor de gemeenschap), beneden wonen moeder van de man, een witte onderzoekster en de kleindochter van de moeder van de man. Laten we haar Indira noemen. Kan u nog volgen? Indien niet dan is dat niet erg. Weet dat er in Yasate een huis staat en dat er in dat huis veel mensen wonen waaronder een oma en een kleinkind van zes, genaamd Indira.
'Waar de missende generatie is', vraagt u zich af?
Respectievelijk in een kustdorp verderop en in Miami. Respectievelijk vader en moeder van Indira. Respectievelijk stinkend rijk en vechtend voor elke dollarcent.

Terwijl de mensen die het huis in Yasate bewonen elke maand de restjes bij elkaar schrapen (van onder matrassen en van bij familieleden) en de moeder van Indira een beter leven probeert op te bouwen in Miami, zwemt de vader van Indira in de kreeften en de toersitendollars en brengt hij zijn dochter per helikopter naar het huis dat in Yasate staat na zijn regelmatige paar-daagjes-met-dochter waarin hij haar overstelpt met barbies, chips, zwembad, dulce, helikopteruitjes en ook wel liefs. Natuurlijk niet half zoveel liefs als ze in het huis dat ze in Yasate krijgt. Maar dat had u al wel door, lieve lezer. Toch?
Zo, nu kent u Indira.
Indira maakt spannende tijden mee de laatste twee weken.
Maar daarover later meer.