Familie
Je hebt hier twee soorten familie, plan ik in mijn scriptie uit te leggen. Familie van bloed en familie van niet bloed (note to self: bedenk een passende naam voor categorie). Bij de familie van bloed hoef ik vast geen plaatje te maken. Ik schrijf hier per slot van rekening geen scriptie.
Familie van niet bloed zijn bijvoorbeeld pleegkinderen en -ouders, of vrienden van de familie die het tante- en oomstatuut hebben. Maar vooral peetkinderen, peetouders en mede-ouders. Mede-ouder word je als je peetmoeder of -vader van een van de kinderen van de ander bent. Kan u volgen? Stel: Juan en Elsa hebben een kind en vragen het koppel Pedro en Anna om dat kind te dopen, dan zijn Pedro, Anna, Juan en Elsa compadres, mede-ouders. Dan worden Anna en Elsa aangesproken met comadre en Juan en Pedro met compadre.
Simpel, toch?
Ware het niet dat er een geheime dimensie zit aan het compadreschap. Ontdekte ik vandaag. De laatste dag in Yasate, dames en heren, en ziedaar: weer een inzicht!
Mauricia vertelde me dat je ook medeouders zijn kan van een santo, van een heiligenafbeelding.
U raadt het al: ze heeft mijn plaatje van Santa Lucia gedoopt. Met gewijd water en Kauri en haar man als peetouders. La americana zit nu officieel vast aan Yasate. Wanneer ze straks belt noemt ze Kauri comadre en vraagt ze haar hoe het met de compadre gaat. Want zo hoort dat.
La americana heeft familie.
Nu kan ze weg.

Afscheidsfeestje
Na de asopa'o, een dikke soep met rijst en aardappelen en yuca en yautilla en vooral kip en na - hoe kan het ook anders - te veel bier, gingen we dansen, Kauri en ik (ook al hoort dat niet helemaal, twee vrouwen die samen dansen), en meezingen, want dat hoort wel, heel luid. 'Que sera de mi vida sin ti', zongen we: wat wordt er van mijn leven zonder jou. Licht overdreven, maar toch. Het paste wel bij de dramatiek van de avond. Net als mijn krullen, trouwens.

Afscheid
En op eerste kerstdag begonnen de tranen.
Op de meest ongewenste momenten op de meest ongemakkelijke plekken - toen Yeison zijn eerste stapjes zette bijvoorbeeld, vanmiddag in Kauri's woonkamer.
Tranen horen niet hierzo. Tranen zijn voor mietjes, en wij stoere vrouwen horen vooral stoer te zijn en ook sexy, veel bier te drinken en mannen tegen de hand te laten praten ('cause the face ain't listening). En niet te huilen dus.

Ik ben volop weg aan het gaan,
ben kleren cadeau aan het geven
en afscheidsfeestmensen aan het uitnodigen,
nog meer inzichten aan het opdoen,
missende CD's aan het kopen,
de laatste bachata's aan het dansen
en aan het huilen, dus.

Want ik kan me dan wel aanpassen tegen de sterren op (zoals het een echte antropoloog betaamt), wanneer de emoties roepen, roepen ze. En daarom, lieve lezer, gaat la americana, want zo noemen me ze hier, de Yasataanse geschiedenis in als pendeja. Vaarwel schone schijn. Ha!
Snik.

Kerstavond in Yasate
Op kerstavond gaf Kauri's man haar rake klappen. Ze sloeg nog raker terug (Kauri is stoer).
Later die avond zette haar zus Sophi haar man de deur uit. Hij is inmiddels alweer terug.
Nog later stak buurvrouw met een mes in het lijf van haar man - tot hij stopte met ademen.
Voor, tijdens en na deze feiten werd er gedanst en gedronken en nog meer gedanst en gedronken, in spaghettibandjestopjes op straat, de hele nacht lang, naar de sterren gestaard en gezongen en gedanst en gedronken, op die kerstavond die van vrolijkheid doordrenkt was maar die een sluimerend lelijk kleurtje had.
Een beetje zoals zoete koffie misschien. Smaakt toch steeds bitter.

Dan weet u dat alvast
Je hebt van die mensen en die brengen tien dagen door in de Dominicaanse Republiek om helemaal doorbakken bruin terug te komen.
Daarnaast heb je van die mensen en die brengen zes maanden door in de Dominicaanse Republiek om hooguit een paar zomersproeten op te doen maar verder geheel trouw te blijven aan hun verwarde genen (die denken dat ze eigenlijk stiekem redheads zijn).

Deze laatste soort pleegt zich aan te passen aan de lokale cultuur waaronder eten.
En verdikt, lieve lezer.
Logisch, toch?

Lieve aandachtige lezer,
Federico en ik zitten tegenwoordig samen in een potje honing op het altaar van Mauricia.
U weet natuurlijk al lang dat we daar zoet van horen te worden.
In een ander potje op hetzelfde altaar zit hij met twee duivelse vrouwen - in de nagellakremover.
Want daar schijnen ze kwaad van te worden.

F van Fout
Man wil vrouw
Vrouw weet het niet
Maar man wil vrouw zo hard
dat vrouw man ook wel een beetje gaat willen
(patroon)
Man maakt vrouw het hoofd dol
Vrouw gaat draaien en spinnen
kroelen en knorren
aaien en krabben
Ja bijten zelfs
Maar net niet te hard
opdat het niet pijn doen zou
- Of maar een klein beetje
En wanneer vrouw er klaar voor is
weet man het niet meer
Loopt man weg
ver en hard
Om weer van voor af aan te beginnen
(patroon).

Bijna weg/ terug
Dat er een naakte ex in mijn bed ligt,
dat het er koud is,
en dat ik de weg niet meer ken,
dat de mensen kil zijn,
en ik diep triest ben.
Maar dat de zon er schijnt.

Een greep, lieve lezer, uit wat me volgens mijn dromen te wachten staat volgende week.

Komt dat zien!
Heden avond in discoterraza Fenix, Yasate, naar jaarlijkse gewoonte:
het feest van de 101 prijzen waaronder een stier.
Met als extra attractie de pitcher, zijn twee ex-vrouwen, een rits ex-vriendinnen, een hele rij aanbidsters en de vrouw die hem momenteel de hare noemen mag.
Het is maar dat u het weet.

Kazarca en de wereld van de béisbol
Een half uur buiten Santo Domingo, ver verwijderd van de grote weg en de beschaafde wereld, ligt baseballacademie loma del sueño, heuvel van de droom.
Jonge veelbelovende baseballers krijgen er training en ook, als ze geluk hebben, een contract.
Blondjes gaan erheen aan de hand van hun vriendje die er netwerken gaat.

Woensdag werden de jonge veelbelovende baseballers met vakantie gestuurd. Ze kregen een afscheidsspeech van een grijze oude man met zonnebril en charisma, werden op het hart gedrukt niet teveel te drinken tijdens de feestdagen, niet te vechten, voorzichtig te zijn in het verkeer en niet in de gevangenis terecht te komen. De grijze oude man met zonnebril en charisma zou hen er niet uit komen halen.
Iedereen werd weer verwacht op 7 januari, maar vijf jongemannen moesten de volgende dag terugkomen: die zouden een aanbod krijgen, die zouden een contract tekenen met een of andere Noord-Amerikaanse ploeg, lichtte vriendje zijn blondje toe.

De vijf namen werden afgeroepen, kregen te horen dat ze de volgende dag met identiteitspapieren en ouders naar de loma del sueño moesten komen voor koffie en sigaren.
Of er nog vragen waren.
Een van de vijf gelukkigen stak zijn hand op.
'Meneer, mijn moeder woont in Boston.'
'Breng dan je vader mee.'
'Die ken ik niet.'
'Oh.'

Zijn oma was ook goed.

Of ze echt van hem hield, vroeg hij.
Ze lagen samen op een bed dat naar het midden doorboog, hij op zijn rug en zij tegen hem aangekruld.
In dezelfde kamer een altaar, Mauricia en de heiligen Anaisa, San Miguel en el Indio die via haar mond spraken en via haar lichaam bewogen.
'Ja', zei ze, 'ik hou echt van je'.
'Ik geloof je niet', antwoordde hij.
Zoals steeds.

Later op de avond, toen de heiligen Mauricia alweer een tijdje hadden verlaten en de man en de vrouw de kamer, vroeg hij het weer, of ze wel echt van hem hield.
In de spiegel boven haar zag ze zijn koffiezwarte hand op haar melkwitte buik rusten, zijn lichaam tegen het hare aangekruld.
'Ja', zei ze, 'ik hou echt van je'.
Deze keer meende ze het.
'Ik geloof je niet', antwoordde hij.
Zoals steeds.

Yeison
Wie ik straks, nadat ik op het vliegtuig gestapt ben, het meeste missen zal, vroeg vriend A. Vriend A stelt wel vaker goede vragen.
Yeison, antwoordde ik na enige bedenktijd. Lieve, schattige, vrolijke Yeison die sinds kort alleen rechtstaan kan. Die zijn armpjes lachend op en neer beweegt wanneer hij me aan ziet komen, die zijn hoofdje naar me toedraait wanneer hij mijn naam hoort. Yeison die regelmatig op mijn buik of in mijn armen in slaap valt, die me niet meer herkennen zal wanneer ik terugkom. Yeison, omdat hij de Yeison die ik achterliet niet meer zijn zal wanneer ik weerkeer.

De loterij
Dat ik gedroomd had dat ik een kind gebaard had, vertelde ik Mauricia. Dat het hoogblond was en dat ik het de borst gaf.
Dat ik dan 39, 13 en 63 spelen moest in de loterij, antwoordde ze.
63, want dat is het cijfer van een vrouw die de borst geeft.
39, want dat is het laatste cijfer van mijn cedula, mijn identiteitskaart.
13, want dat is mijn fecha, mijn geboortedatum.
En verder niets, want een nummer voor hoogblond bestaat hier niet.

Onthaast
Veel mensen zal ik missen, straks. Veel dingen, het in t-shirt buiten zitten op een willekeurighe decemberavond, bijvoorbeed, ik noem maar wat. Maar wat ik niet missen zal straks, daar in mijn Leiden, is de ondraaglijke verveling die soms aanwaait om te blijven hangen, hier in mijn Yasate, het radeloosmakende nietsdoen, het uitzichtloos wachten op Godot.
Ik ben inmiddels wel klaar met onthaasten. Doe mij maar bewegingsvrijheid, doe mij maar actie, doe mij maar commissies en cafés, doe mij maar heen en weer gefiets. En dat het dan maar regent, dat het dan maar ijzelt en vriest. Dat neem ik er wel bij. Want het is hier niet al goed en fijn, nee, oh wat verlang ik soms naar het gras van de overkant.

Kazarca en de santos -slash- Don Roberto
U brandt vast van nieuwsgierigheid, lieve lezer, u wil vast dolgraag weten wat ze hoorde toen ze, zoals afgesproken, weer op audiëntie ging bij Don Roberto -slash- Misericordia -slash- San Miguel.
Welnu, lieve lezer, wat ze hoorde was het volgende:
Ze hoorde dat ze eerder op haar gevoel dan op de woorden van derden af zou moeten gaan. Dat gevoel van haar is immers betrouwbaarder in een wereld waarin leugentjes en halve waarheden aan de orde van de dag zijn.
Dat houden van een strijd is, hoorde ze. Een strijd tussen geven en nemen en tussen verdriet en vreugde.
Dat zij als vrouw haar plek diende te weten en maar niet al te veel ruzie moest maken.
Dat ze wanneer ze terugkomt naar het eiland, dat doen zal om een huwelijksaanzoek te krijgen. En ja te zeggen.
Dat ze eerst een zoon en dan een dochter krijgen zal, koffie-met-melk van kleur en preciosos. Erg mooi.
Dat, lieve lezer, hoorde ze vandaag, de eerste gewijde vrijdag van deze zonnige decembermaand, van Don Roberto -slash- Misericordia -slash- San Miguel.

Het landschap, haar normen en haar waarden
Recht voor haar een barst in de voorruit, schuin links een paternoster die bungelt aan de achteruitkijkspiegel, schuin rechts een mariabeeldje, met lijm op de airbag geplakt. Naast haar haar lief, achter haar drie forse mannen en vier hanen, elk in een kussensloop om ze stil te houden, die hanen dan. Overal waar ze horen kan salsa. Marc Anthony, die zich afvraagt wie het wezen mag, nu hij het niet meer is.

Ze staart naar buiten, ziet het door en door groene landschap voorbij razen, en denkt aan de vader waar Julia Alvarez het over heeft. De vader die in een soortgelijk landschap zijn officiële huishouden had en er daarnaast ook stiekem een tweede gezin op nahield, met kinderen die naar buiten kwamen stuiven wanneer ze zijn auto zagen naderen maar abrupt stilhielden wanneer ze merkten dat niet hun vader maar hun halfzus achter het stuur zat. De halfzus wist van niets.

Ze denkt aan Rosalina, de enige Dominicaanse die ze ooit in een oversized t-shirt gezien heeft. Rosalina met haar honingbruine, blauwe of groene ogen naar gelang de gelegenheid, meganepnagels en zwoele en tegelijk kwetsbare stem, die haar vertelde dat ze in een casa de acompañantes werkt, een huis van gezelschapshoudsters, letterlijk. Wie ze dan gezelschap houdt, vroeg ze, met haar white-trash, ik-heb-nooit-een-probleem-ernstiger-dan-een-lekke-band-of-een-schimmelinfectie-gehad naïviteit. Hombres solteros. Vrijgezellen. Vrijgezellen krijgen haar gezelschap, inclusief haar nepnagels, honingbruine, groene of blauwe ogen, haar zwoele of kwetsbare stem. Het is maar waar meneer zin in heeft.

Ze denkt aan de man die een kogel door zijn hoofd joeg omdat zijn vrouw hem bedrogen had. Ze denkt aan de vrouw die ervandoorging met haar schoonbroer, veroordeeld tot de schandpaal van het dorp.

Ze denkt aan de man die vasthangt aan de hand die op haar knie ligt en vraagt zich af of ze ooit echt zou kunnen aarden in dit landschap van door en door groen dat ze voorbij ziet razen.